رده : مقاله تخصصی
نویسنده : سینا سیدجودت
تلویزیون 3بعدی
در طی دو دهه اخیر، شاهد ساخت تلویزیونهای پلاسما و lcd بودیم . با وارد شدن فن آوری hd به تلویزیونها و مجهز شدن پنلهای lcd و پلاسما به سیستمهای پخش hd تجربه کار با تلویزیون جهش بسیار بزرگی پیدا کرد. در حقیقت تلویزیون هم مثل مثل تمام فناوریهایی که امروزه از انها استفاده میکنیم حاصل تکامل ایده ها و ابداعات ساده است.
لازم به ذکر نیست! که برای سالها فناوری ساخت تلویزیون برروی تلویزیونهای crt سیاه و سفید و رنگی متوقف بود ، ولی اکنون سرعت پیشرفت فناوریهای تولید تلویزیون ، به قدریع سریع است که دریک سال ، قیمت پیشرفته ترین وبزرگترین تلویزیون lcd خانگی، چندصد دلار کاهش میابدو تقریبا هر فصل محصولات جدیدی به بازار عرضه میشوند.
و اما .. آخرین قدمی که در زمینه تلویزیون برداشته شده است تلفیق فناوری ضبط و پخش سه بعدی با پنل های lcd ، تصویر پیش زمینه led و تصاویر hd است که از ابتدای سال 2010 بطور بسیار گسترده در بازار جهان عرضه شد.
البته اولین ایده های تولید فیلم سه بعدی ، با ساخت فیلم " نیروی عشق " در سال 1922 شروع شد. سپس در دهه ی 50 میلادی و پرطرفدار شدن تلویزیونها ، سازندگان فیلمهای سینمایی و استدیو های فیلمسازی، برای کشاندن مخاطبان از جلوی تلویزیون به سالن های سینما، تصمیم گرفتند از تجربه چندبعدی تماشای فیلم استفاده کنند.
یکی از این تلاشها نصب صندلی هایی بود که با حرکات شخص اول فیلم،مخصوصا در فیلمهای اکشن و ترسناک ، میلرزند . از دیگر ایده های ان زمان برای متفاوت کردن تجربه تماشای فیلم سینمایی ، قرار دادن اجسامی مانند اسکلت متحرک در سالن سینمایی در سالن پخش فیلمهای ترسناک بود.
اکنون روند تولید فیلمهای سه بعدی مانند آواتار در ژانر اکشن ، ماجرایی،علمی تخیلی فانتزی که بی شک موفق ترین فیلم سه بعدی تاریخ سینما شناخته میشود، سرعت بسیاری گرفته است ، بطوریکه چندماه بعد از عرضه آواتار ، سینماها با فیلمهای سه بعدی دیگری مانند clash of the titans (برخورد عظیم !) در همان ژانر آواتار پر شدند و تماشاگران نیز به فیلمهای سه بعدی علاقه بیشتری دارند.در حال حاضر در آمریکا بسیاری از مسابقات ورزشی وبرنامه های تلویزیونی بصورت 3 بعدی و hd (بویژه از طریق شبکه های کابلی) پخش میشوندوتلویزیونهای سه بعدی در بازار نیز با استقبال خوبی از سوی مشتریان روبرو شدند.
حالا ببینیم تصاویر سه بعدی چیست؟
سه بعدی دیدن:
آیا تا بحال فکر کرده اید که چرا وقتی به اجسام واقعی نگاه میکنیم ، آنها را در سه بعد میبینیم ولی تصویر همین اجسام در تلویزیون دو بعدی است ؟؟
تجسم کنید !!
حال بجای پاسخ دادن بیایید به چگونگی فرآیند دیدن نگاهی بیندازیم! : با تکیه بر علم فیزیک و مبحث نور ، تنها تحریک محیطی که باعث ایجاد تصاویر در مغز ما میشود، نور است . آنهم نور ساده با طول موجهای مختلف . اما در این زمینه مغز چطور کار میکند؟؟؟
وقتی جسمی در دوردست قرار دارد، شعاع های نور بازتابی که از آن به 2 چشم ما میرسد ، با یکدیگر موازی (پارالل_parallel ) هستند.ولی وقتی همان جسم نزدیک میشود، این شعاع ها دیگر موازی نیستند . این خطوط از اجسامیکه در نزدیکی چشم ما هستند ، بطور همگرا (convergent ( گسیل میشوند و چشم ما برای دیدن انها باید کمی تغییرحالت بدهد.برای اینکه این مطلب را بهتر متوجه شوید،جسمی را از فاصله دورتا نزدیک بینی خود حرکت دهید حتما متوجه تغییر فیزیکی قسمتی از چشم خود میشوید.
این تغییر توسط مغز کنترل میشود و میزان تغییرات نیز توسط مغز مثبت میشود.همین اطلاعات به مغز کمک میکند تا فاصله اجسام تا چشم را تخمین بزند . برای مثال مغز با توجه به اینکه چشم برای دیدن یک جسم ، تقعر بسیار کمی پیدا کرده، متوجه میشود که این جسم در فاصله ای نزدیک قرار دارد.
ایده کلیدی ضبط و پخش تصاویر هم دقیقا در همین عملکرد مغز و چشم است: در تلویزیونهای سه بعدی سعی میشود تصاویری ارایه شود که برای هر چشم در محل متفاوتی قرار داشته باشد تا مغز آنرابصورت غیرمسطح و عمق دار تشخیص بدهد . البته مشکلی هم در اینجا وجود دارد؛ چرا که تمرکز کردن هرچشم برروی تصاویر متفاوت، به این معنی است که میزان تقعر و نقطه فوکوس هرچشم با یکدیگر نمیخواند و همین امر باعث ایجاد سردردو سرگیجه میشود.
برای ایجاد این تفاوت، بین تصاویری که هرچشم میبیند ، معمولا از عینکهای مخصوص استفاده میشود در کل دو نوع عینک در صنعت تصاویر 3بعدی رایج هستند:
1- عینکهای پسیو passive (غیرفعال)
2- عینکهای اکتیو active (فعال)
عینکهای پسیو passive (غیرفعال) چیست؟
این عینکها ، همان عینکهایی هستند که به محض دیدنشان بیاد تصاویر 3 بعدی میفتید!! عینکهای ساده با دولنز غیریک رنگ
این عینکها که بیشتر بنام ژرف نما (anaglyph ( معروفند از دورنگ مختلف برای ایجاد اختلاف بین تصاویری استفاده میکنند که هر چشم میبیند. اکثر عینکهای پسیو از دورنگ آبی و قرمز استفاده میکنند .تلویزیونهایی که برای کاربااین عینکها طراحی شده اتند دارای تصاویری نامفهموم هستند که دارای سایه های قرمز و آبی هستند.
در این عینکها، لنز قرمز تمام نورهای قرمز را که از طرف تلویزیون گسیل میشوند، جذب میکند، به این ترتیب تصاویری که از این لنز دیده میشوند، دارای رنگ قرمز نیستند . لنز قرمز رنگ نیز همین کاررا انجام میدهد.
در حقیقت چشمیکه پشت لنز قرمز است تنها تصاویر آبی را میبیند و چشم دیگر که پشت لنز آبی است ، تصاویر قرمز را میبیند.دراین حالت هر چشم قادر است تنها یک مجموعه تصویر را ببیند ، به همین دلیل هم مغز به اشتباده میفتند و فکر میکند که هردوچشم تصاویر یکسانی را میبینند.
در این حالت محل قرارگیری فوکوس برای هردوچشم ثابت است ، ولی تقعری که هرچشم بخود میگیرد متفاوت است همین امر باعث پدید آمدن توهم عمیق بودن تصاویر میشود.
امروزه فناوری دیگری به عینکهای پسیو اضافه شده که از لنزهای پلاریزه استفاده میکنند . اگر به مانیتوری که از این فناوری استفاده میکند نگاه کنیم ، تصاویری نامفهوم و چند رنگ میبینیم!!.
عینکهای پسیو این فناوری ، بعضی شعاع های نوری که در جهات خاص گسیل میشوند را ف % ی میکنند و تنها نورهای پلاریزه از لنز این عینکها عبور میکند.بهمین دلیل هم هر چشم تصاویر خاصی را میبیند.
همچنین عینکهای پسیو پلاریزه، به این دلیل که رنگ تصاویر را تحت تاثیر قرار نمیدهند، از طرفداران بیشتری برخوردارند.البته استفاده این فناوری در سینما بیشتر از مکانهای دیگر رایج است. چرا که اگر بخواهید این فناوری را در منزل استفاده کنید، برای هر بار استفاده از این عینک باید یک ف%ی پلاریزه روی صفحه تلویزیون قرار دهید.
عینکهایactive اکتیو _فعال
در سالهای اخیر متخصصان روشهای دیگری علاوه بر عینکهای پسیو برای دیدن تصاویر 3بعدی طراحی کردند . دراین روش نیاز به استفاده از عینکهای مخصوص هست،ولی لنز این عینکها دارای رنگ یا ف%ی خاصی نیست.
به عبارتی مکانیزم کار این عینکها برپایه ایجاد تاخیر در زمانبندی دیدن تصاویر توسط هرچشم است .این عینکها از صفحات کوچک lcd برای ایجاد تصاویر سه بعدی استفاده میکنند .هر قسمت از عینک دارای حسگرهای فروسرخ(مادون قرمز) است که بصورت بیسیم با تلویزیون ارتباط برقرار میکند.
در عمل زمانی که تصویری برروی صفحه نمایش ایجاد میشود، هر لنز این عینک تصویر مشابهی ایجاد میکند، با این تفاوت که در نمایش تصاویر برای هرچشم،تفاوتی وجود دارد.در حقیقت هرکدام از این لنزها بین حالت شفاف و غیرشفاف تغییر حالت میدهند .زمانیکه تصویر لنز راست ،برروی صفحه نمایش داده میشود، لنز چپ تاریک میشود و برعکس.این تغییر با سرعتی بالا رخ میدهد که چشم انسان قدرت تشخیص آنرا ندارد.
این فناوری سالها است که توسط دانشمندان طراحی شده ، ولی تنها چند سالی است که علم روز قدرت پیاده سازی انها را برروی تلویزیونهای lcd و پلاسما دارد.
تلویزیونهای سه 3 بعدی:
3D READY TELEVISION:
این تلویزیونها به دوصورت موجودند: یک سری تنها قابلیت پخش تصاویری را دارند که بصورت سه بعدی ضبط و پخش میگردد.این در حالیست که سری دیگر این تلویزیونها میتوانند هرتصویری را به صورت 3بعدی نمایش دهند.این روزها بیشتر از تلویزیونهای 3بعدی ترکیبی از نمایشگر های LCD-LED با کیفیت HD هستند و بیشتر فیلمهای سه بعدی نیز با توجه حجم زیادشان برروی دیسکهای بلوری BLURAY عرضه میشوند.
در عین حال باید تاکید نمود که این فناوری بتازگی به خانه ها و منازل راه یافته و میبایست صبر کرد تا این تکنولوژی به پختگی لازم برسد .ضمن اینکه در حال حاضر پای این تلویزیونها به ایران و فروشگاه های محصولات خانگی هم باز شده و البته قیمت بالای چند میلیونی آن ها باعث شده که فعلا خریداران کمی بسوی آن بروند و مابقی علاقمندان باید صبرکنند تا مانند هر فناوری تازه پس از مدتی با کاهش چشمگیر قیمتها ، خرید اینگونه تلویزیونها اقتصادی شود.همچنین در مورد تاثیراتی که تماشای تلویزیون سه بعدی بر افراد مختلف باقی میگذارد، نتایج متفاوتی مشاهده شده است. برخی این تجربه را بسیار جالب، بدیع و لذت بخش توصیف کرده اند و برخی نیز از عوارض سرگیجه و سردرد شکایت کرده اند.
بله ، شکی نیست که هر فناوری تازه از راه رسیده معایب . مزایای خود را دارد و تا به مرحله ای قابل قبول از تکامل نرسد ، معایب بیش از مزایا مشاهده خواهند شد.درست مانند فناوری ال سی دی و پلاسما که در اوایل دارای نقاط ضعف بسیار و مشکلات فراوانی بودند، اما اینک و پس از گذشت چند سال ، با اطمینان میتوان انواع تلویزیونهای ال سی دی و پلاسما را با کیفیت و کارایی بسیار مناسب و قابل قبول تهیه نمود.قطعا این موضوع در تلویزیونهای سه بعدی هم صدق میکند و بی تردید در چند سال آینده، با پیشرفت این فناوری ، شاهد تلویزیونهایی با کیفیت مناسب و معایب اندک خواهیم بود.
**توجه : برندهای تصاویر زیر صرفا جهت آشنایی خوانندگان با انواع بوده و هیچگونه جنبه تبیلغاتی یا تمجید از یک برند و کوبش برند دیگر ندارد **
کلمات کلیدی: تلویزیون سه بعدی چیست و چگونه کار میکند؟ + عینک سه بعدی چیست ؟ + انواع عینک سه بعدی + مضرات تلویزیونهای 3 بعدی+سه بعدی دیدن چیست؟
